۸ تیر ۱۳۸۸

اگر كوسه ها آدم بودند

دختر كوچولوی صاحبخانه از آقاي " كي " پرسيد:

اگر كوسه ها آدم بودند با ماهي هاي كوچولو مهربانتر ميشدند؟

آقای كي گفت : البته ! اگر كوسه ها آدم بودند

توی دريا براي ماهيها جعبه های محكمي ميساختند

همه جور خوراكي توی آن ميگذاشتند

مواظب بودند كه هميشه پر آب باشد

هوای بهداشت ماهی های كوچولو را هم داشتند

برای آنكه هيچوقت دل ماهي كوچولو نگيرد

گاهگاه مهماني های بزرگ بر پا ميكردند

چون كه گوشت ماهي شاد از ماهي دلگير لذيذتر است !

برای ماهی ها مدرسه ميساختند

وبه آنها ياد ميدادند

كه چه جوری به طرف دهان كوسه شنا كنند

درس اصلي ماهيها اخلاق بود

به آنها مي قبولاندند

كه زيبا ترين و باشكوه ترين كار برای يك ماهي اين است

كه خودش را در نهايت خوشوقتي تقديم يك كوسه كند

به ماهی كوچولو ياد ميدادند كه چطور به كوسه ها معتقد باشند

و چه جوری خود را برای يك آينده زيبا مهيا كنند

آينده يی كه فقط از راه اطاعت به دست ميآييد

اگر كوسه ها ادم بودند

در قلمروشان البته هنر هم وجود داشت

از دندان كوسه تصاوير زيبا و رنگارنگي مي كشيدند

ته دريا نمايشنامه به روی صحنه ميآوردند كه در آن ماهي كوچولو های قهرمان

شاد و شنگول به دهان كوسه ها شيرجه ميرفتند

همراه نمايش آهنگهاي محسور كننده يی هم مينواختند كه بي اختيار

ماهيهای كوچولو را به طرف دهان كوسه ها ميكشاند

در آنجا بي ترديد مذهبی هم وجود داشت

كه به ماهيها می آموخت

"زندگي واقعي در شكم كوسه ها آغاز ميشود"

برتولت برشت

۲۰ خرداد ۱۳۸۸

دیدن کرم شبتاب

ديشب يکی از دوستان ژاپنی پيشنهاد داد که بريم "ديدن کرم شب تاب"!!
اولين بار بود که می شنيدم ژاپنی ها يک همچين رسمی هم دارند! ميدانستم که يکی از مراسم بسيار قديمی و زيبای ژاپنی ها"ديدن شکوفه های آلبالو" است ولی ديدن کرم شب تاب تازگی داشت.
در حومه شهر توچيگی رودخانه اي است که اطراف آن کاملاً تاريک و به راحتی ميتوان کرم شب تاب را ديد.رودخانه بسيار تميز و به کشاورزان اطراف اين رودخانه توصيه شده است که به خاطر حفظ جان کرم های شب تاب ،از سموم گياهی و شيميايی استفاده نکنند.
هزاران کرم شب تاب به آرامی در امتداد رودخانه با درخشش نور بسيار ملايم به جلوه گری ميپردازند.تماشای انبوهی از نور های سرگردان چنان سرگرمت ميکنند که دوست داری ساعت ها بنشينی و به عظمت طبيعت با نورپردازی کرم های شب تاب و صدای حشرات ديگر که شب را به جولانگاهی از موسيقی و نور تبديل کرده است ،گوش کنی و به تفکر عميق فرو روی.
انگار تجريدی از طبيعت را برايت بازگو ميکنند که در تاريکی شب به نورهای ملايم کرمهای شبتاب و آواز حشرات ديگر خلاصه شده است.

سازمان هوا شناسی ژاپن همانگونه که زمان شکوفه دادن گلهای آلبالو را در مناطق مختلف ژاپن اعلام ميکند، زمان پيدا شدن کرمهای شب تاب را نيز در مناطق مختلف گزارش ميدهد.
همه ساله به مدّت دو هفته کرم های شبتاب در اواسط ماه مه در شهر توچيگی ظاهر شده و سپس ناپديد ميشوند.در ژاپن حدود 50 نوع کرم شبتاب وجود داردکه در حقيقت عمر آنها بيشتر از دو هفته نيست.
در زبان ژاپنی به کرم شب تاب " هوتارو" ميگويند که به معنی "شعله آويخته" و "ستاره ريزان" است.

ژاپنى‏ها از ديرباز حشره شب فروز را دوست مى‏داشته و در شعر و آثار ادبى ديگر ستوده‏اند. اما توسعه شهرها و تأثير سموم كشاورزى از شمار اين حشره‏ها كاسته است. در چند ساله گذشته تلاشهايى براى حفظ آنها در كار آمده كه از آن ميان ايجاد جمعيت حمايت از كرم شب‏تاب است كه در سال 1999 در شهر توماچو Tomacho از ايالت مى‏ياگى Miyagi بنياد گرفت. زيستگاه اين حشره بر كنار رودِ ماسوُبوُچى در اين شهر از جاذبه‏هاى طبيعى ژاپن شناخته شده است. مى‏گويند كه در سالهاى دور انبوه شب‏فروزان در اين شهر كوچك به اندازه‏اى بود كه عابران در شب مى‏بايست پى درپى سر و دست و جامه‏شان را بتكانند و آنها را از خود دور كنند. تلاش براى جلوگیری از انقراض نسل شب‏افروزان موجب شده است كه از آلودگى رودخانه شهر هم كاسته شود. شاگردان دبستانى اينجا همچنانكه عرق از سر و رويشان مى‏چكيد با خواندن ترانه‏اى با ترجيع‏بند زير بسترِ اين رودخانه را پاك مى‏كردند.
بال بزن و به پرواز آى‏
بپر و اينجا بيا اى پروانه شب فروز
شعرهاى كودكان در همه جاى ژاپن هم با كرم شب‏تاب سخن مى‏گويد. يكى از ترانه‏هاى قديم كودكان از ايالتِ مى‏ياگى اينست:
كرم شب تاب پدر
همه شب‏
فانوسى بر بالاى تير آويخته است؛
و ميانِ روز،
از برگها ژاله مى‏چكاند



بررسی علمی :
این‌ حشره‌ قادر است‌ درزمان‌ بسیار كوتاهی‌ به‌ میزان‌ قابل‌ توجهی‌ نور تولید كند. جالب‌ اینكه‌ تولید نور در این‌ حشره‌ به‌ منظ‌ور برقراری‌ رابط‌ه‌ با سایر همنوعانش‌ به‌ كار می‌رود و در زندگی‌ او نقشی‌ اساسی‌ دارد .‌ كرم‌ شب‌تاب‌ نور یكنواخت‌ و سبزرنگی‌ تولید می‌كند .
تولید نور به‌ وسیله‌ این‌گونه‌ حشرات‌ با روش‌ خاصی‌ انجام‌ می‌گیرد. آنها نور را توسط‌ یك‌ ماده‌ شیمیایی‌ یا پروتیینی به‌نام‌ "لوسی‌ فرین‌" تولید می‌كنند كه‌ این‌ ماده‌ جالب‌ تقریبا شبیه‌ به‌ كلروفیل‌ موجود در گیاهان‌ است‌ و همانگونه‌كه‌ انرژی‌ نور توسط‌ كلروفیل‌ به‌ مواد شیمیایی‌ تبدیل‌ می‌شود، در این‌ حشرات‌ عكس‌ این‌ عمل‌ با كمك‌ ماده‌ای‌خاص‌ انجام‌ می‌پذیرد.از واکنش "لوسی فرین" با اکسیژن نور زرد-سبز رنگی تولید میشود. البته‌ برخلاف‌ نور تولیدشده‌ در لامپها و یا شمعها، نوری‌ كه‌ توسط‌ این‌گونه‌ جانداران‌تولید می‌شود هیچ‌گونه‌ گرمایی‌ را به‌ همراه‌ ندارد.
اين واکنش شيميايی در قسمت شکم حشره و زير پوست آن انجام ميشود.قسمت داخلی شکم کرم شبتاب طوری ساخته شده است که نور ايجاد شده را به راحتی به بيرون منعکس ميکند.
تخم بعضی از کرم های شب تاب حتی درخشش خاص خود را دارند و قبل از اينکه از پيله بيرون بيايند نور افشانی ميکنند.
رنگ نور متصاعد شده از کرم شبتاب نر بيشتر از ماده ميباشد.
هشرات ديگر با ديدن نور کرم شبتاب به آنها نزديک نميشوند و قورباغه نيز علاقه چندانی به شکار آن ندارد.
تحقيقات نشان داده است که حتی اگر کرم شب تاب بر فراز آب پرواز کند،ماهيها و حتی کوسه از آن ميترسند و فرار ميکنند.